درجه حفاظت IP چیست؟ استاندارد عایق بودن را بیشتر بشناسید

اکثر گجت‌های امروزی ضد آب یا مقاوم به آب هستند و یک درجه حفاظت IP دارند. ممکن است در برگه مشخصات دستگاه‌های مختلف درجه‌بندی‌هایی مانند درجه ip65، IPX4، IP65 یا IP67 را دیده باشید.

وجود چنین رتبه‌بندی‌هایی این اطمینان را به شما می‌دهد که دستگاهتان در زمان مواجه شدن با عوامل محیطی امن است. اما آیا واقعا فرق بین این ارقام و کدها را می‌دانید؟ آیا می‌دانید درجه بندی IP چیست و اعداد مرتبط با آن چه معنایی دارند؟

اگر پاسختان منفی است نگران نباشید و تا انتهای این مطلب کنار ما بمانید تا به آن پاسخ دهیم. اما قبل از شروع بهتر است چند اصطلاح کلیدی را بشناسید.

ضد ضربه

حتما شنیده‌اید فلان دستگاه ضد ضربه است. عبارت ضد ضربه (Shockproof) به مقدار ضربه‌ای که یک دستگاه می‌تواند زمان افتادن یا برخورد با یک سطح جذب کند، اشاره می‌کند.

برچسب ضد ضربه اکثرا روی قاب‌های موبایل دیده می‌شود، چون باید در برابر آسیب‌های احتمالی مقاوم باشند و از دستگاه شما محافظت کنند. لازم به ذکر است چنین ویژگی هیچ ربطی به حفاظت در برابر آسیب الکتریکی ندارد.

مقاومت در برابر رطوبت

بسیاری از افراد مقاومت در برابر رطوبت را با ضد آب بودن اشتباه می‌گیرند، اما این دو متفاوت از یکدیگر اند. زمانی که روی یک دستگاه برچسب مقاوم در برابر رطوبت قرار می‌گیرد، به این معنا است که دستگاه مورد نظر تا یک حد خاصی می‌تواند در برابر آب مقاوم باشد و زیر باران برای آن مشکلی پیش نیاید.

مهم است اشاره کنیم دستگاهی که از درجه حفاظت IP پشتیبانی میکند، کاملا در برابر اثرات آب مقاوم نیست و به همین دلیل هرگز نباید آن را زیر آب ببرید.

توجه کنید سطوح مختلفی از مقاومت در برابر رطوبت وجود دارد. مقاومت تمام دستگاه‌ها در برابر رطوبت یکسان نیست و در سطور زیر به آن بیشتر خواهیم پرداخت.

ضدآب

ضدآب به این معنا است که دستگاه مورد نظر را کاملا می‌توانید زیر آب فرو ببرید. ولی توجه داشته باشید مدت زمان آن باید محدود باشد؛ چون پس از آن دستگاهتان ممکن است دیگر در برابر آسیب به واسطه رطوبت ایمن نباشد.

پاسخ به سوال چه مدت زمان یک گجت را می‌توان زیر آب فرو برد، مجددا بستگی به سطح درجه بندی IP آن دارد.

درجه حفاظت IP چیست؟

رتبه بندی IP که به اسم درجه حفاظت IP نیز شناخته می‌شود، مخفف عبارت Ingress Protection (به معنای حفاظت در برابر نفوذ) است که گاهی از آن با عنوان مترادف حفاظت بین‌المللی (International Protection) نیز یاد می‌شود.

یک رتبه بندی IP، معمولا یک سیستم درجه‌بندی دو رقمی است که در مورد پوشش یک کالای مکانیکی یا الکتریکی به کار برده می‌شود تا مشتریان بهتر متوجه گردند آن کالا در برابر آسیب‌های ناخواسته چقدر مقاوم خواهد بود.

به‌ عبارت دیگر، این درجه بندی، پوشش یک دستگاه را نشان می‌دهد که تا چه اندازه از قطعات کلیدی آن در برابر گرد و غبار و سایر اجسام خارجی آسیب‌زننده میتواند محافظت کند و مقاومت کلی آن در برابر رطوبت چطور است.

با آن که ممکن است بسته به محل خرید کالای مورد نظر، درجه حفاظت IP تفاوت‌های اندکی داشته باشد، اما این کدها در اکثر مناطق استاندارد شده اند.

در بریتانیا، کدهای آی پی با استاندارد بریتانیایی BS EN 60529:1992 اختصاص داده می‌شوند. در اروپا آن‌ها در سطح استاندارد 60509:1989 کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک قرار می‌گیرند و در سطح بین‌المللی باید از مجوز EN 60529 پیروی کنند.

چرا سیستم درجه حفاظت IP وجود دارد؟

دلیل وجود سیستم رتبه بندی IP جهانی این است که خریداران و کاربران بتوانند مطمئن باشند چقدر استفاده از کالاهای خاص الکتریکی و مکانیکی در محیط‌های خاص امن است.

برخلاف اصطلاحات بازاریابی مبهم مانند «ضدآب» که الزاما و کاملا مشخص نمی‌کند کالای مورد نظر در کجا و تا چه حدی می‌تواند در برابر رطوبت مقاوم باشد، درجه بندی IP طراحی شده است تا جزئیات بیشتری را نشان دهد.

همان‌طور که در ادامه این مطلب متوجه خواهید شد، هر رقم در درجه IP، اطلاعات کاملی را در مورد سطح تحقیق مقاومت یا محافظت کالای مورد نظر به کاربر خواهد داد.

درجه بندی IP چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟

این درجه حفاظت، 3 شاخص کلیدی را مد نظر قرار می‌دهد:

• مقاومت در برابر نفوذ ذراتی که کاربر به‌صورت تصادفی یا عمدا وارد می‌کند.
• مقاومت در برابر اجسام خارجی (گرد و غبار و ذرات مشابه)
• مقاومت در برابر نفوذ رطوبت

به ‌طور کلی، این درجه بندی از دو رقم تشکیل شده که گاهی به دنبال آن‌ها یک حرف نیز می‌آید. رایج‌ترین این کدها که احتمالا مشاهده کرده اید، به شکل IP43، IP67 و موارد مشابه بودند.

اولین رقم، بین عدد 0 تا 6 خواهد بود و درجه محافظت در برابر نفوذ اجسام جامد (به دست خود کاربر یا ذرات خطرناک دیگر مانند گرد و غبار) را نشان می‌دهد.

دومین عدد، یک درجه محافظت است و عددی بین 0 تا 9 خواهد بود که کیفیت مقاومت در برابر رطوبت را در شدت‌ها، زوایا، عمق و فشار غوطه‌ور کردن یا در معرض آب قرار دادن مشخص خواهد کرد.

در بعضی از موارد، در انتهای یک درجه حفاظت IP ممکن است یک حرف اضافه نیز به کار برده شود؛ مانند IP67M.

این حرف به این علت گذاشته شده تا مقاومت تایید شده در برابر مواد یا خطرات به خصوصی را نشان دهد؛ مانند ولتاژهای بالا یا شرایط خاصی که تست آی پی در انجام شده است (به‌عنوان مثال در یک جریان آب).

در بخش‌های بعدی معنای خاص هر کدام از این اعداد را در این کدها توضیح خواهیم داد.

چارت و جدول رتبه بندی IP

جدول درجه بندی IP را در زیر آورده‌ایم که نشان خواهد داد هر عدد در یک کد استاندارد آی پی چه معنایی دارد.

شما می‌توانید با استفاده از این راهنما متوجه شوید قطعات الکتریکی یا مکانیکی گجت مورد نظرتان را باید از چه محیط‌ها و شرایط خطرناکی به دور نگه دارید و چنین محیطی تا چه حد ممکن است خطرناک نباشد.

اولین رقم – حفاظت در برابر نفوذ ذرات و جسم خارجی

دومین رقم – حفاظت در برابر نفوذ رطوبت

رتبه ‌بندی IPX

در موارد خاص ممکن است یک درجه حفاظت IP مانند IPX7، IP5X یا موارد مشابه را ببینید. تفاوت بین یک رتبه بندی IP و یک رتبه بندی IPX بیشتر از آن چه فکر کنید، آسان‌تر است. در حقیقت IPX یک درجه IP مجزا یا کاملا معتبر نیست.

رتبه بندی که در کد خود حرف X داشته باشد، به‌سادگی نشان می‌دهد که رتبه بندی عددی تنها برای یک یا دو نوع نفوذ اصلی فراهم شده است (یعنی رطوبت یا جسم خارجی).

بنابراین IPX7 مقاوت در برابر رطوبت در سطح 7 را نشان خواهد داد، اما خبری از درجه‌بندی محافظت در برابر نفوذ اجسام خارجی نیست.

در مقابل، IP5X به این معنا است که محصول مورد نظر تا سطح 5 (طبق جدول بالا) در برابر نفوذ جسم خارجی مقاوم است؛ اما مقاومت در برابر رطوبت به‌صورت استاندارد مشخص نشده است.

درجه حفاظت IP ضد آب و مقاوم در برابر شرایط آب و هوایی

رتبه بندی IP تحت عبارت ضد آب و مقاوم در برابر شرایط آب و هوایی، یکی از متداول‌ترین نمونه رتبه‌بندی‌هایی است که کاربران زمان خرید کالاهای مختلف دنبال آن می‌گردند. از گوشی‌های موبایل و اسپیکرهای بلوتوثی گرفته تا لوازم آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی و حمام.

مجددا باید اشاره کنیم استفاده از اصطلاحاتی مانند ضدآب بودن زمانی که راجع به درجه حفاظت IP صحبت میکنیم، اصل ماجرا را واقعا نشان نخواهد داد.

دلیل اصلی وجود درجه IP این است که به صورت دقیق تر و واضح‌تر مشخص نماید کالای مورد نظر چقدر در برابر عوامل محیطی مقاوم است. به همین علت، رقم دوم در کد رایج آی پی یک سطح دقیق از محافظت را در برابر نفوذ رطوبت تحت سناریوهای تست خاص نشان می‌دهد.

رتبه‌بندی‌هایی که به‌صورت گسترده برای اکثر اهداف معمولی به‌عنوان ضد آب پذیرفته شدند، درجه های IP65، IP66 و IP67 هستند.

گرچه، یک سوء برداشت رایج در مورد مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی است که کالای مورد نظر برای استفاده طولانی در محیط آزاد به بالاترین درجه محافظت IP برای مقاومت در برابر رطوبت نیاز دارد.

البته همیشه این‌طور نیست؛ چون در اکثر شرایط بارانی و حتی زمانی که باد وجود دارد، ذرات باران نسبتا نزدیک به زاویه عمود و تحت فشار بسیار پایین سقوط می‌کنند.

درجه حفاظت IPX2 باید از گجت مورد نظر شما در برابر ذرات باران 3 میلی‌متری که در هر دقیقه از زاویه حداکثر 15 درجه سقوط می‌کنند؛ محافظت نماید. در حالی که IPX3 مقاومت در برابر اسپری مداوم را تا حداکثر زاویه 60 درجه فراهم می‌کند.

سخن نهایی

همان‌طور که با مطالعه مطلب بالا متوجه شدید درجه حفاظت IP یک شاخص جهانی است که توسط آن می‌توانید میزان مقاومت گجت خود را در برابر نفوذ ذرات و رطوبت مشخص کنید؛ پس دفعه بعدی که برای خرید موبایل یا هر دستگاه دیگری به بازار رفتید، برگه مشخصات آن را با کمک جدول و راهنماهای بالا بررسی کرده تا ببینید چطور از این درجه حفاظت تحت شرایط مختلف آب‌وهوایی باید استفاده کنید.